Πτολεμαΐδα

Ολοκληρώθηκαν από τη ΔΕΗ στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου Κοζάνης, οι εργασίες απορρύπανσης, μετά τη διαρροή 247 τόνων (297.600 lt) πετρελαίου.
Η ακριβής εκτίμηση από πλευράς ΔΕΗ, της ποσότητας πετρελαίου που διέφυγε στο ρέμα Σουλού, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.
Για τη διερεύνηση ενδεχομένων επιπτώσεων στα νερά του ρέματος Σουλού από το συγκεκριμένο συμβάν, συστήθηκε επιστημονική επιτροπή με επικεφαλής τον Ομότιμο καθηγητή Χημείας Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. κ. Θεμιστοκλή Κουϊμτζή.
Μετά τη συλλογή όλων των αποτελεσμάτων των αναλύσεων των δειγμάτων νερού που πραγματοποιήθηκαν από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, το Κέντρο Περιβάλλοντος καθώς και την εταιρεία ΙΝΤΕRGEO ENVIRONMENTAL TECH, η οποία τα απέστειλε στο εργαστήριο της ARGOLAB Labor GmbH στη Γερμανία, η επιτροπή κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:
α. Συγκρινόμενα όλα τα αποτελέσματα των αναλύσεων με την υφιστάμενη νομοθεσία που αναφέρεται στην ποιότητα των επιφανειακών νερών για χρήση κολύμβησης και άρδευσης, που είναι χαρακτηρισμένα τα νερά του ρέματος Σουλού, οι συγκεντρώσεις των επικινδύνων ουσιών (αρωματικοί υδρογονάνθρακες) που μετρήθηκαν είναι χαμηλότερες από τα όρια του πόσιμου νερού.
β. Οι συγκεντρώσεις των πετρελαϊκών υδρογονανθράκων που μετρήθηκαν στα πρώτα δείγματα, είτε είναι μη ανιχνεύσιμες, είτε οριακά συμπίπτουν με τα επιθυμητά όρια των νερών κολύμβησης. Στα δείγματα που ελήφθησαν αργότερα δεν έχουν ανιχνευθεί πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες. Επομένως, τα νερά είναι κατάλληλα για κολύμβηση, όπως προβλέπει και η σχετική νομοθεσία.
γ. Η ποιότητα των νερών του ρέματος Σουλού με τα υπάρχοντα στοιχεία είναι απολύτως κατάλληλη ώστε τα νερά να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση χωρίς κανένα πρόβλημα.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων δεν κρίνει σκόπιμη τη λήψη έκτακτων περιοριστικών μέτρων ως προς την υφιστάμενη χρήση των υδάτων του ρέματος Σουλού. Σε κάθε περίπτωση, η παρακολούθηση του ρέματος πρέπει να συνεχιστεί με διευρυμένες και συντονισμένες αναλύσεις, αφού από την εικόνα των υδάτων διαπιστώθηκαν επιπλέον, πιθανές, πηγές ρύπανσης κατά μήκος του ρέματος π.χ. συσκευασίες λιπαντικών και φυτοφαρμάκων.
Επιπλέον, το Κέντρο Περιβάλλοντος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης έχει αναθέσει στο Α.Π.Θ. την εκπόνηση επιπλέον αναλυτικής μελέτης για την διαπίστωση της κατάστασης-της υφιστάμενης ρύπανσης των υδάτινων πόρων, λόγω της διαρροής και των επιπτώσεων στο οικοσύστημα της περιοχής.










Ακολουθεί η Τεχνική έκθεση του Ομότιμου καθηγητή Χημείας Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. κ. Θεμιστοκλή Κουϊμτζή.
ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΡΡΟΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
ΣΤΟΝ ΑΤΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΗΝ 6/3/2009






Α. Περιγραφή συμβάντος




Την Παρασκευή 6 Μαρτίου 2009 διαπιστώθηκε από τo προσωπικό της απογευματινής βάρδιας λειτουργίας του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου διαρροή πετρελαίου σε συνδετήριο εξάρτημα (ζιμπώ) αγωγού πλήρωσης δεξαμενής πετρελαίου του Σταθμού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Δ.Ε.Η., περίπου 247 τόνοι πετρελαίου διέρρευσαν από τη δεξαμενή πετρελαίου diesel που συγκεντρώθηκαν τελικά στο κλειστό σύστημα συλλογής και επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων. Σύμφωνα επίσης με τη Δ.Ε.Η., μετά την απομόνωση του σημείου διαρροής άρχισε άμεσα η διαδικασία ανάκτησης του πετρελαίου. Το πετρέλαιο, μετά τη διαρροή, οδηγήθηκε στη δεξαμενή καταιγίδας, χωρητικότητας περίπου 5.000 m3 και στο σύστημα φυσικοχημικής επεξεργασίας όλων των υγρών αποβλήτων (από το βιολογικό καθαρισμό των λυμάτων, από τους πύργους ψύξης, από πλυσίματα κ.ά.). Η μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου κρατήθηκε στη δεξαμενή καταιγίδας από την οποία και ανακτήθηκε με ειδικά συστήματα. Οι υπόλοιπες ποσότητες συγκρατήθηκαν στο σύστημα φυσικοχημικής επεξεργασίας των αποβλήτων και ειδικότερα στους ελαιοσυλλέκτες, τόσο στο σύστημα επεξεργασίας όσο και στις τρεις δεξαμενές καθίζησης. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκαν και πλωτά απορροφητικά φράγματα προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο οποιασδήποτε διαρροής προς το κανάλι απορροής των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων του Σταθμού. Στο πλαίσιο της ακριβούς εκτίμησης της ποσότητας πετρελαίου που ανακτήθηκε θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο πιθανής διαφυγής πετρελαίου στο ρέμα Σουλού και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού του. Η αποκατάσταση της βλάβης ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από μια ώρα, εντός της ίδιας ημέρας.

Τα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν είναι:

1. η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των αναλύσεων, από τα δείγματα νερού που ελήφθησαν μετά το συμβάν έως σήμερα και
2. η διαπίστωση τυχόν επιπτώσεων από τη διαρροή στην ποιότητα των νερών του ρέματος Σουλού


Β. Χαρακτηρισμός ποιότητας νερών του ποταμού Σουλού

Με τις Κοινές Νομαρχιακές Αποφάσεις 1900/22-3-79 (ΦΕΚ 464Β/12-5-79) (Συνημμένο 1) και 10032/4-9-87 (ΦΕΚ 594Β/10-11-87) (Συνημμένο 2) το νερό της λίμνης και του ρέματος Σουλού καθορίζεται «...ανωτέρας τάξης χρήση των νερών του ποταμού Σουλού και της λίμνης Βεγορίτιδος μετά τη διάθεση λυμάτων ή βιομηχανικών αποβλήτων σ’ αυτά παραμένουν κατάλληλα για κολύμβηση σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ “Πρότυπα Ποιότητας Νερών Κολύμβησης” της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 46399/ 1352/86 (ΦΕΚ 438Β/86)…» (Συνημμένο 3). Σύμφωνα με αυτά τα πρότυπα, η επιθυμητή συγκέντρωση πετρελαϊκών υδρογονανθράκων είναι 0,30 mg/l.

Σε ό,τι αφορά την ποιότητα των νερών για άρδευση, δεν υπάρχουν σχετικές προδιαγραφές. Υπάρχουν μόνο ποιοτικές προδιαγραφές του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Με βάση τα αποτελέσματα μελέτης της ποιότητας των νερών του ρέματος Σουλού, τα οποία υπάρχουν στο ΦΕΚ 797Β/25.6.2001, τα νερά του ρέματος είναι κατάλληλα για άρδευση αφού όλες οι τοξικές ενώσεις βρίσκονται σε συγκεντρώσεις χαμηλότερες από αυτές των ανωτάτων ορίων του πόσιμου νερού.




Γ. Χαρακτηριστικά πετρελαίου diesel


Οι κυριότερες κατηγορίες ενώσεων που συνθέτουν το πετρέλαιο είναι:

α) Αλκάνια. Ενώσεις με 5 έως 7 άτομα άνθρακα, μη τοξικές που βιοαποικοδομούνται από διάφορους μικροοργανισμούς.

β) Κυκλοαλκάνια. Ενώσεις με 5 έως 6 άτομα άνθρακα που αποικοδομούνται δυσκολότερα από ότι τα αλκάνια.

γ) Αρωματικές ενώσεις. Είναι πτητικές και αποτελούν το 2-4% του πετρελαίου. Στις ενώσεις αυτές ανήκουν και οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες, π.χ. βενζόλιο, και είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία.








Δ. Δειγματοληψίες – μετρήσεις και αποτελέσματα


Δειγματοληψίες νερών στην έξοδο των αποβλήτων του ΑΗΣ στο ρέμα Σουλού και κατά μήκος του ρέματος έγιναν από τη Νομαρχία Κοζάνης, από το Κέντρο Περιβάλλοντος. Παράλληλα, δειγματοληψίες έγιναν και από τη ΔΕΗ σε συνεργασία με την εταιρεία INTERGEO.


Δ.1. Δειγματοληψίες Νομαρχίας Κοζάνης

Οι πρώτες δειγματοληψίες από τη Νομαρχία στην έξοδο των αποβλήτων του ΑΗΣ στο ρέμα Σουλού έγιναν τη Δευτέρα, 12/3/2009 (Συνημμένο 4). Ελήφθησαν δύο δείγματα, ένα επιφανειακό και ένα σε βάθος 20 εκατοστών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων, δεν ανιχνεύθηκε βενζόλιο ενώ οι ολικοί πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες βρέθηκαν σε συγκεντρώσεις 0,29 και 0,31 αντίστοιχα στα δύο δείγματα.

Με βάση τα δύο αυτά δεδομένα, οι τιμές αυτές είναι οριακές σε ό,τι αφορά το νερό κολύμβησης στο οποίο η επιθυμητή συγκέντρωση είναι 0,30 mg/l.


Δ.2. Δειγματοληψίες Κέντρου Περιβάλλοντος (ΚΕ.ΠΕ.)

Δειγματοληψίες έγιναν και από το Κέντρο Περιβάλλοντος (Συνημμένο 5: Τεχνική Έκθεση ΚΕΠΕ). Η Τεχνική Έκθεση περιγράφει αναλυτικά τόσο τις δειγματοληψίες όσο και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων σε σχέση με την υφιστάμενη νομοθεσία. Από τα αποτελέσματα των πρώτων δειγμάτων (δειγματοληψίες στις 13/3, 14/3, 15/3, 16/3, 17/3, 18/3, 19/3, 21/3, 22/3, 23/3 και 24/3) προκύπτουν τα παρακάτω:
- Οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες (οι επικίνδυνες ουσίες) είναι σε συγκεντρώσεις χαμηλότερες σε σχέση με τις ανώτατες τιμές που ισχύουν για το πόσιμο νερό.

- Οι πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες σε όλα τα δείγματα βρίσκονται σε συγκεντρώσεις <0,1 – 1,2 mg/l εκτός από την περίπτωση ενός δείγματος με κωδικό 0323.09-ΕΛΛ.ΠΟΤ3 το οποίο παρουσιάζει σημαντικά αυξημένη συγκέντρωση σε σχέση με τις υπόλοιπες τιμές (9,5 mg/L).

- Διαπιστώνεται ότι υπάρχει αυξομείωση των συγκεντρώσεων των υδρογονανθράκων κατά μήκος του Σουλού σύμφωνα με τις μετρήσεις του Κέντρου Περιβάλλοντος και μάλιστα, στο σημείο της εξόδου οι συγκεντρώσεις εμφανίζονται μικρότερες από τα απομακρυσμένα σημεία 5 και 6 (Πεντάβρυσος και Φιλώτας).

- Στις νεώτερες δειγματοληψίες οι οποίες έγιναν από το ΚΕ.ΠΕ. στις 15/4 οι συγκεντρώσεις των πετρελαϊκών υδρογονανθράκων βρέθηκαν κάτω από το όριο ανίχνευσης (0,1 mg/l).

- Aπό τα παραπάνω αποτελέσματα συμπεραίνεται ότι υπήρξε μια πολύ μικρή διαφυγή πετρελαίου στο ρέμα Σουλού η οποία διήρκησε μικρό χρονικό διάστημα και δεν είχε ουσιαστικά καμία επίπτωση στην ποιότητα των νερών. Παράλληλα, δείχνει ότι το συνολικό σύστημα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων του Α/Η Αγίου Δημητρίου της ΔΕΗ λειτουργεί πολύ καλά, αφού πέτυχε να συγκρατήσει όλη την ποσότητα του πετρελαίου που διέρρευσε.

- Το δείγμα με την αυξημένη συγκέντρωση πετρελαίου (9,5 mg/L), σύμφωνα με την έκθεση του ΚΕΠΕ, μπορεί να αποδοθεί στην εγγύτητα του συγκεκριμένου σημείου δειγματοληψίας στο πλωτό φράγμα συγκράτησης πετρελαίου. Η εξήγηση αυτή φαίνεται να είναι η πιο πιθανή.


Δ.3. Δειγματοληψίες από τη ΔΕΗ σε συνεργασία με την εταιρεία INTERGEO

Ελήφθησαν δείγματα από την έξοδο των αποβλήτων και διάφορα σημεία κατά μήκος του ρέματος Σουλού στις 7/3, 12/3, 16/3, 17/3, 20/3, 21/3/2009 και 15/4/2009. Τα δείγματα εστάλησαν στο διαπιστευμένο για το συγκεκριμένο πεδίο αναλύσεων, εργαστήριο AGROLAB Labor GmbH στη Γερμανία και φαίνονται στο συνημμένο έγγραφο (Συνημμένο 6: Αποτελέσματα που κατέθεσε η INTERGEO).

Σε όλες τις αναλύσεις τα αποτελέσματα δείχνουν συγκεντρώσεις υδρογονανθράκων κάτω από το 0.1 mg/l. Αυτό σημαίνει ότι τη δεδομένη στιγμή της δειγματοληψίας δεν υπήρχε ρύπανση από υδρογονάνθρακες. Παράλληλα, προκύπτει επίσης ότι το σύστημα επεξεργασίας των αποβλήτων της ΔΕΗ λειτουργεί πολύ καλά και δεν επιτρέπει διαφυγές πετρελαίου στο ρέμα Σουλού.






Ε. Συμπεράσματα



Συγκρίνοντας όλα τα παραπάνω αποτελέσματα με τις υφιστάμενες Νομοθεσίες που αναφέρονται στην ποιότητα των επιφανειακών νερών για την παραπάνω χρήση (κολύμβηση-άρδευση) διαπιστώνουμε ότι:

1. Οι συγκεντρώσεις των επικίνδυνων ουσιών (αρωματικοί υδρογονάνθρακες) που μετρήθηκαν είναι χαμηλότερες ακόμη και από τα όρια του πόσιμου νερού.

2. Οι συγκεντρώσεις των πετρελαϊκών υδρογονανθράκων που μετρήθηκαν στα πρώτα δείγματα, είτε είναι μη ανιχνεύσιμες, είτε οριακά συμπίπτουν με τα επιθυμητά όρια των νερών κολύμβησης. Στα δείγματα που ελήφθησαν αργότερα δεν έχουν ανιχνευθεί πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες. Επομένως, τα νερά είναι κατάλληλα για κολύμβηση, όπως προβλέπει και η σχετική Νομοθεσία η οποία αναφέρθηκε παραπάνω.

3. Η ποιότητα των νερών του ρέματος Σουλού με τα υπάρχοντα στοιχεία είναι απολύτως κατάλληλη ώστε τα νερά να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση χωρίς κανένα πρόβλημα.



Θεσσαλονίκη, 5/5/2009




Θεμιστοκλής Κουϊμτζής
Ομοτ. Καθηγητής Α.Π.Θ.